တန္ဖိုးျမင့္မား ေရွးေဟာင္းဒဂၤါး

 

တန္ဖိုးျမင့္မား ေရွးေဟာင္းဒဂၤါး
ေမာင္သာ(ေရွးေဟာင္းသုေတသန)

 

ေရႊ၊ေငြ၊ေၾကးဒဂၤါးမ်ားကို ေငြေၾကးသုံးစြဲမႈ စနစ္တစ္ခုအျဖစ္ ႏိုင္ငံအသီးသီးတြင္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက သြန္း လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ယခုအခ်ိန္တြင္ သုံးစြဲမႈ မရွိေတာ့သည့္ ေခတ္ေဟာင္း ရွားပါးဒဂၤါးမ်ားအားႏိုင္ငံတကာ ေစ်းကြက္တြင္ တန္ဖိုး အလြန္ျမင့္မားစြာ ေပး၍၀ယ္ယူၾကရ၊ေလလံဆြဲၾကရသည္။သမိုင္းမတင္မီက သြန္းလုပ္ခဲ့သည့္ အခ်ိဳ႕ေသာ ဒဂၤါးမ်ားသည္ ၀ယ္ ယူ၍ပင္မရႏိုင္ေတာ့ပါေခ်။

ဒဂၤါးျပားမ်ားစုေဆာင္းသည့္ ၀ါသနာသည္ ယေန႕ကမၻာတြင္လူႀကိဳက္မ်ားလ်က္ရွိသည္။ ဒဂၤါးေပၚတြင္ေရးထိုးထား သည့္ မူလတန္ဖိုးထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ တန္ေၾကးျမင့္တက္ေနသည့္ ဒဂၤါးမ်ားသည္ သတၳဳ အပိုင္းအစတစ္ခုသာ ျဖစ္ေသာ္ လည္း သမိုင္းတြင္အေရးပါမႈ၊ အလြန္ရွားပါးမႈ၊သြန္းလုပ္ရာတြင္ မွားယြင္းခဲ့မႈ စသည္တို႕ေၾကာင့္ မယုံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေဒၚ လာ သန္းႏွင့္ခ်ီကာ ေစ်းေပါက္ေနသည္။သို႕ျဖစ္ရာ ကမၻာေပၚတြင္ အရွားပါးဆုံးႏွင့္ ေစ်းအႀကီးဆုံးဒဂၤါးမ်ားသည္ အလြန္ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေကာင္းလွေပသည္။

အက္ဒြပ္ အေၾကြေစ့ (1344 Edward III florin)

ျခေသၤံ့ႏွစ္ေကာင္ဟု လူသိမ်ားေသာ ေျခာက္သွ်ီလင္ အေၾကြေစ့ မ်ားကို ၁၃၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ၌ အက္ဒြပ္ ဘုရင္ က ထုတ္ေ၀ ခဲ့သည္။ယင္းအေၾကြေစ့မ်ားကို ဥေရာပ တစ္၀န္းလုံးတြင္ သုံးစြဲႏိုင္ရန္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အေၾကြေစ့၏ ေခါင္းဘက္တြင္ အမိုးတစ္ခုေအာက္တြင္ က်ားသစ္ဦးေခါင္းႏွစ္ခုၿခံရံလ်က္ ဘုရင္ႀကီး နန္းတက္ေနသည့္ပုံကို သြန္းလုပ္ထား သည္။ ေက်ာဘက္ တြင္ဘုရင့္တံဆိပ္ ၾကက္ေျခခတ္ ပုံႏွင့္ က်ားသစ္တစ္ေကာင္တို႕ကို ပုံေဖာ္ထားသည္။

ယင္းအေၾကြေစ့မ်ားကို ၁၃၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္လုပ္ခဲ့ေသာ္လည္းလ အနည္းငယ္အတြင္းျပန္လည္ရုပ္သိမ္းခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တို႕ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္ ဒဂၤါးမ်ားအနက္ ယင္းဒဂၤါးသည္ အရွားပါးဆုံးျဖစ္ဖြယ္ရွိၿပီး ယခုအခါတြင္ ကမၻာေပၚတြင္ သုံးခု သာ က်န္ရွိေတာ့သည္။ဒဂၤါးတစ္ျပားကိုပိုင္ဆိုင္ထားသူက သူ၏ ဒဂၤါးကို ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လက ေလလံတင္ခဲ့ရာ ေဒၚလာ ေျခာက္ သိန္း ရွစ္ေသာင္းရရွိကာ ေစ်းအျမင့္ဆုံးေသာ ၿဗိတိသွ် ဒဂၤါးအျဖစ္ စံခ်ိန္တင္ခဲ့သည္။က်န္ဒဂၤါး ႏွစ္ျပားကို ၿဗိတိသွ် ျပတိုက္တြင္ ျပသ ထားသည္။

လင္းယုန္ ႏွစ္ေကာင္ အေၾကြေစ့( 1907 Saint Gaudens Eagle Ultra High Relief)

လင္းယုန္ ႏွစ္ေကာင္ ဒဂၤါးကို ေဒၚလာ ႏွစ္ဆယ္ တန္ဖိုးသတ္မွတ္ကာ ၁၉၀၇ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံတြင္ ထုတ္ေ၀ ခဲ့သည္။ဒဂၤါး ဒီဇိုင္းကို နာမည္ေက်ာ္ ပန္းပုဆရာ စိန္႕ေဂါဒင္စ္ က ေရးဆြဲခဲ့သည္။ဒဂၤ ါးေပၚမွ ရုပ္ၾကြသည္ ျမင့္ေမာက္ေနသျဖင့္ တစ္ျပားႏွင့္ တစ္ျပား ထပ္ထားရန္ ခက္ခဲေနသျဖင့္ အေရအတြက္၂၄ ျပားသာ ထုတ္ခဲ့သည္။ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဒဂၤါးဒီဇိုင္းကို အႀကိမ္မ်ား စြာ မြမ္းမံခဲ့ၿပီး ၁၉၃၃ ခုႏွစ္အထိ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

၁၉၀၇ ခုႏွစ္ထုတ္ ဒဂၤါးျပား ႏွစ္ခုကို စမစ္ဆိုနီယံ ျပတိုက္တြင္ျပသထားၿပီး တစ္ျပားကို ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ေလလံပြဲတြင္ ေရာင္းခ်ခဲ့ရာ ေဒၚလာ သုံးသန္းနီးပါးရရွိခဲ့သည္။

လင္းယုန္ တစ္ျခမ္း ဒဂၤါး(1822 Half Eagle)

အေမရိကန္ ဒဂၤါးစက္ရုံမွ ၁၈၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ငါးေဒၚလာတန္ ေရႊဒဂၤါးမ်ားကိုသြန္းလုပ္ခဲ့ရာ ယင္းတို႕သည္ယခုအခါတြင္ အရွားပါးဆုံးေသာ ဒဂၤါးမ်ားျဖစ္ေနၾကသည္။လင္းယုန္တစ္ေကာင္၏ ကိုယ္တစ္ျခမ္းပုံသြန္းလုပ္ထားေသာ ယင္းဒဂၤါးကို ဂၽြန္ရိခ်္ က ဒီဇိုင္းဆြဲခဲ့ၿပီး အေရအတြက္ ၁၇၇၉၆ ျပားထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။သို႕ေသာ္လည္း ယခုအခါတြင္သုံးျပားသာက်န္ရွိေတာ့ရာ ႏွစ္ျပားကို စမစ္ဆိုနီယံ အမ်ိဳးသား အဆင့္ ဒဂၤါး စုေဆာင္းမႈဌာနတြင္သိမ္းဆည္းထားၿပီး က်န္တစ္ျပားကို ၁၉၈၂ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ ေဒၚလာ ခုနစ္ ေသာင္းျဖင့္ ေရာင္းခ်ခဲ့သည္ဟု သိရွိရသည္။

လြတ္လပ္ေရးေခါင္း ဒဂၤါးျပား( 1913 Liberty Head Nickel)

၁၉၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ငါးဆင့္တန္ လြတ္လပ္ေရး အထိမ္းအမွတ္ေခါင္းပါ ဒဂၤါးျပားမ်ားကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိဘဲ အေရအတြက္ကန္႕သတ္ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ထိုဒဂၤါးရွိေနမႈကို ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ လူမ်ား သိရွိ ခဲ့ၾက သည္။ ဒဂၤါးျပားအားလုံး၏ ပိုင္ရွင္မွာ ဒဂၤါးသြန္းစက္ရုံ ၀န္ထမ္းေဟာင္းတစ္ဦးျဖစ္သူ ဆင္ုျမဴရယ္ ဘေရာင္းဆိုသူျဖစ္သည္။

၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ယင္းဒဂၤါးသည္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ တစ္သိန္းရရွိခဲ့သည့္ ပထမဆုံးဒဂၤါးျဖစ္လာခဲ့သည္။၁၉၉၆ ခုႏွစ္ တြင္ ေနာက္ထပ္ လြတ္လပ္ေရးေခါင္း ဒဂၤါးသည္ ပထမဆုံး ေဒၚလာ သန္းဂဏန္းရရွိခဲ့သည္။ယခုအခါတြင္ အဆိုပါ ဒဂၤါးသည္ ငါး ခုသာ က်န္ရွိေတာ့ရာ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ ၃ ဒသမ ၇ သန္းအထိ ေစ်းရရွိခဲ့သည္။

ေငြစင္ေဒၚလာ(1804 Silver Dollar)

၁၈၀၄ ဒဂၤါးဟု ေခၚၾကေသာ ေငြစင္ေဒၚလာ ဒဂၤါးသည္ ၁၈၀၄ ခုႏွစ္တြင္သြန္းလုပ္ခဲ့ျခင္းမဟုတ္ဘဲ ၁၈၃၀ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ သြန္းလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။လြတ္လပ္ေရးရုပ္ထုပါ အမ်ိဳးသမီး၏ ကိုယ္တစ္ပိုင္းပုံ သရုပ္ေဖာ္ထားသည့္ ယင္းဒဂၤါးျပားမ်ား အား သံခင္းတမန္ခင္းလက္ေဆာင္အျဖစ္ ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။အေမရိကန္ သမၼတ အင္ဒရူးဂ်က္ဆင္က အေရွ႕ဖ်ား ႏိုင္ငံမ်ားသို႕ သံအမန္အျဖစ္ ပထမဆုံးခန္႕အပ္ျခင္းခံသူ အက္ဒ္မန္ ေရာဘတ္က ယိုးဒယားႏိုင္ငံသို႕ သြားမည့္ ခ်စ္ၾကည္ေရးခရီးစဥ္တြင္

အသုံးျပဳရန္ အမ်ိဳးအစား အဆင့္သုံးမ်ိဳး ခြဲျခားထုတ္လုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ယခုအခါတြင္၁၅ ျပားသာက်န္ရွိေတာ့ရာ ပထမအဆင့္

ဒဂၤါးျပားသည္ တန္ဖိုးအျမင့္ဆုံးျဖစ္ကာ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ အိုမန္ ေစာ္ဘြားတစ္ဦးက ေဒၚလာ ၄ ဒသမ ၁ သန္းျဖင့္ ေရာင္းခ်ခဲ့ သည္။

အဲလ္ဇဘက္ဒဂၤါး( 2007 Queen Elizabeth II)

၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ကေနဒါေတာ္၀င္ဒဂၤါးစက္ရုံတြင္သြန္းလုပ္ခဲ့ေသာ ဒဂၤါးသည္ ကမၻာေပၚတြင္ ပထမဆုံးေသာ ေဒၚလာ တစ္သန္း တန္ဖိုးသတ္မွတ္ထားသည့္ ဒဂၤါးျဖစ္သည္။ဒဂၤါးတစ္ျပားစီကို ၉၉ ဒသမ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္းေရႊစင္ ၁၀၀ ကီလိုဂရမ္ျဖင့္ျပဳ လုပ္ထားသည္။ဒဂၤါး၏ မ်က္ႏွာတစ္ဘက္ကို အဲလ္ဇဘက္ ဘုရင္မႀကီးပုံကိုသြန္းထားၿပီး အျခာတစ္ဘက္တြင္ ေမပယ္လ္ရြက္ သုံးရြက္ပုံကို ပုံေဖာ္ထားသည္။ကေဒါႏိုင္ငံ၏ ေမပယ္လ္ရြက္ ေရႊဒဂၤါးမ်ားကို ေစ်းကြက္ျမွင့္တင္ရန္ ထုတ္လုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ ေသာ္ လည္း ငါးျပားသာ ေရာင္းခ်ခဲ့ရသည္။၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဗီယင္နာ ေလလံပြဲတြင္ ဒဂၤါးတစ္ျပားကို ေဒၚလာ ေလးသန္း ျဖင့္ ေရာင္းခ် ခဲ့ရသည္။

ဘရက္စ္ရွာ ဒိုဘလြန္ ဒဂၤါး( 1787 Brasher Doubloon)

ဘရက္စ္ရွာ ဒိုဘလြန္ေရႊဒဂၤါးမ်ားကို နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွ ပန္းတိမ္ပညာရွင္ ဘရက္စ္ရွာက ကိုယ္ပိုင္ဒဂၤါးမ်ားအျဖစ္ အျခားေၾကးဒဂၤါးမ်ားႏွင့္ အတူ ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။နယူးေယာက္ ျပည္နယ္ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕က ဘရက္စ္ရွာ၏ ေၾကးဒဂၤါးမ်ားသြန္း ေလာင္းခြင့္ ေလွ်ာက္ထားမႈကို ပယ္ခ်ၿပီးခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၇၈၇ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္လုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ဒဂၤါးမ်က္ႏွာျပင္ေပၚရွိ အမွတ္ လကၡဏာမ်ား ေပၚမူတည္လ်က္ အမ်ိဳးအစားကြဲျပားမႈမ်ားရွိသည္။

လင္းယုန္တစ္ေကာင္၏ ရင္အုံပုံ သြန္းလုပ္ထားသည့္ ဒဂၤါးျပားတစ္ျပားကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ ၇ ဒသမ ၄ သန္း ျဖင့္ ေရာင္းခ်ခဲ့ရသည္။လင္းယုန္ေတာင္ပံမ်ားပါေသာ ဒဂၤါးျပားသည္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ေဒၚလာ ၄ ဒသမ ၅ သန္းရရွိခဲ့သည္။ယခု အခါတြင္ အလြန္နည္းပါးေသာ အေရအတြက္မွ်သာ က်န္ရွိေတာ့သည္။

လင္းယုန္ ႏွစ္ေကာင္ဒဂၤါး(1933 Double Eagle)

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္က ၂၀ ေဒၚလာတန္ ေရႊဒဂၤါးမ်ားထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ယင္းတို႕ကို အေရ အတြက္ ေလးသိန္းထုတ္လုပ္ခဲ့ၿပီး ထိုႏွစ္မွာပင္ ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းခဲ့သည္။ဒဂၤါးဒီဇိုင္းကို စိန္႕ေဂါဒင္စ္ က ေရးဆြဲခဲ့သည္။ဒဂၤါး မ်က္ႏွာေပၚတြင္ မီးရွဴးတစ္ခုႏွင့္ သံလြင္ရြက္ကို ကိုင္ထားေသာ အေမရိကန္ လြတ္လပ္ေရးကိုယ္စားျပဳ အမ်ိဳးသမီး(Lady Liberty) ပုံကို ထြင္းထုထားသည္။ ယင္းဒဂၤါးမ်ားသည္ ႏိုင္ငံအတြင္းလွည့္ပတ္သုံးစြဲျခင္းမျပဳလိုက္ရဘဲ အားလုံးနီးပါးကို အရည္ ႀကိဳခဲ့သည္။

ယင္းတို႕ အနက္ ဒဂၤါးအခ်ိဳ႕သည္ ခိုးယူျခင္းခံခဲ့ရၿပီး ဒဂၤါးစုေဆာင္းသူမ်ားလက္၀ယ္သို႕ ေရာက္ရွိခဲ့သြားသျဖင့္ အစိုးရ က လိုက္လံသိမ္းဆည္းကာ ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။သို႕ေသာ္လည္း ဒဂၤါး ၁၅ ျပားက်န္ရွိေနခဲ့ရာ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ဒဂၤါး ေလလံပြဲ တစ္ခု တြင္ ယင္းဒဂၤါး တစ္ျပားကို ေဒၚလာ ၇ ဒသမ ၅၉ သန္းျဖင့္ ေရာင္းခ်ခဲ့ရသည္။အမ်ိဳးသား ဒဂၤါးစုေဆာင္းေရးဌာနတြင္ ယင္းဒဂၤါး ႏွစ္ျပား ႏွင့္ Fort Knox တြင္ ၁၀ ျပားသိမ္းဆည္းထားသည္။

ဆၤႏြယ္စီးေၾကာင္း ေဒၚလာျပား(Flowing Hair Dollar)

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရသည္ ၁၇၉၄ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ပထမဆုံးေဒၚလာဒဂၤါးကို သြန္းလုပ္ခဲ့ သည္။ေရာဘတ္ စေကာ့က ဒဂၤါးဒီဇိုင္းကိုေရးဆြဲခဲ့ကာ ဒဂၤါး၏ အရြယ္ႏွင့္ အေလးခ်ိန္သည္ ထိုစဥ္က ေရပန္းစားေနခဲ့သည့္ စပိန္ဒဂၤါးႏွင့္ တူညီသည္။ဒဂၤါးကို ေၾကးႏွင့္ေငြ ေပါင္းစပ္ျပဳလုပ္ထားကာ ေဘတာတီ ရုပ္ထုအေပၚပိုင္းႏွင့္ လင္းယုန္တစ္ေကာင္ တို႕ကို ဒဂၤါးမ်က္ႏွာ တစ္ဘက္စီတြင္ျပဳလုပ္ထားသည္။၁၇၉၅ ခုႏွစ္တြင္ ယင္းဒဂၤါးမ်ားအား အစားထိုးလဲလွယ္ခဲ့သည္။အေမ ရိကန္ ႏိုင္ငံ သမိုင္းတြင္ အေရးပါ ခဲ့မႈ ႏွင့္ ရွားပါးမႈမ်ားေၾကာင့္ ဒဂၤါးစုေဆာင္းသူမ်ားသည္ ယင္းဒဂၤါးမ်ားအား အထူးႏွစ္သက္ ခဲ့ၾကသည္။၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ဒဂၤါး ေလလံ ပြဲတစ္ခုတြင္ ၁၇၉၄ ခုႏွစ္ထုတ္ ယင္းဒဂၤါးကို ေဒၚလာ ၁၀ သန္းျဖင့္ စံခ်ိန္တင္၀ယ္ ယူ သြားခဲ့သည္။

လင္းယုန္ ႏွစ္ေကာင္ဒဂၤါး(1849 Double Eagle)

၁၈၄၉ ခုႏွစ္က ထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္ လင္းယုန္ ႏွစ္ေကာင္ဒဂၤါး သည္ ကမၻာေပၚတြင္ တစ္ျပားတည္းသာက်န္ရွိေတာ့ သည္။အေမရိကန္ ဒဂၤါးသမိုင္းတြင္ တန္ဖိုးအႀကီးဆုံးႏွင့္ အရွားပါးဆုံးဒဂၤါးလည္းျဖစ္ေပသည္။ယင္းဒဂၤါးကို ၁၈၅၀ ျပည့္ႏွစ္ တြင္သြန္းလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ဒဂၤါးေပၚတြင္ ၁၈၄၉ ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ယင္းဒဂၤါး ထုတ္ေ၀ခ်ိန္သည္ ကယ္လီဖိုးနီးယား ျပည္နယ္၌ ေရြတြင္းမ်ား အလုအယက္တူးေဖာ္ရွာေဖြခဲ့ခ်ိန္ျဖစ္သည္။

ယခုအခါ တစ္ျပားတည္းသာ က်န္ရွိေတာ့သည့္ ယင္းဒဂၤါးကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသားဒဂၤါးျပားမ်ားစုေဆာင္းေရး စမစ္ဆိုနီယံ ျပတိုက္တြင္ျပသထားၿပီး တန္ဖိုးအားျဖင့္ ေဒၚလာ သန္း ၂၀ ျဖစ္သည္။