ရခုိင္ဘုရင္႔ႏုိင္ငံေတာ္

ရခုိင္ဘုရင္႔ႏုိင္ငံေတာ္
xxxxxxxxxxxxxxx
================

အတိတ္က ရခုိင္ဘုရင္ႏုိင္ငံပုိင္နက္သည္  ၊ဓည၀တီမင္းေနျပည္ေတာ္မွ အေနာက္ေျမာက္ဖက္တြင္ ယေန႔အိႏၵိယနုိင္ငံ ေဒ သတစ္ခ်ိဳ႕ႏွင္႔ ဘဂၤလားေဒခ်္႔တစ္ႏုိင္ငံလုံးပါး၊ အေရွ႕ဖက္တြင္  မိစၦာဂီရိ(သရက္)ထိ အေရွ႔ေတာင္ႏွင္႔ေတာင္ဖက္တြင္ ဟုိင္းႀကီး ကၽြန္း နာဂရစ္အငူ၊ သံလ်င္ ၊ပဂုိး(ပဲခူး)ျမစ္အစပ္ထိ၊ အေနာက္ဖက္တြင္ အိႏၵိယသမုဒၵရာ သီဟုိဠ္ေရပုိင္နက္အစပ္ထိ၊ ပုိင္ဆုိင္ခဲ႔ ေၾကာင္းကုိ ေအာက္ပါ ရာဇ၀င္ သမုိင္းေၾကာင္းမ်ားႏွင္႔ စာတမ္းမ်ားက သက္ေသခံေနပါေပသည္။
---------------------------------------------------------
အကုိးအကား(တစ္)
ခရစ္(1764-73)ေျမာက္ဦးဘုရင္ အဘယမဟာရာဇာလက္ထက္ သီရိမလႅာမိပန္းရံေရး( ရခုိင္ေအာင္လံေတာ္လကၤာ ) မွာ
              (   ျမစ္ျမတ္ဘာဂီရနဒီ ၊ ၀ဲယာ မွီသား ၊ဂဇီရာဒါကာ ၊ ေမာက္သူဇာႏွင္႔ ဗ်လႊာစပါယ္၊ ဆယ္႔ႏွစ္သြယ္ လွ်င္၊ ေျပာၾကြယ္ပုညာ၊ ဖုဒယာႏွင္႔ ၊မူယာဘဒင္ သွ်နာကင္ဟု၊ ရကၤာမတီ ေဇာ္ဂ်ီတယာ ၊ၿမိဳမင္းျပည္ႏွင္႔၊ သက္ ျပည္တသီး၊ ေသာင္းတီးအတၳိယာ၊ဗကၠလာႏွင္႔၊သွ်တ္သွ်စၿႏၵဗုတ္၊ သီရိသုတ္ကလနာ၊မဟိတၱယာႏွင္႔ ၊ဘဂၤါ ကတၱဳေရ၊ တေမြဟာသေရာ၊ တေၾကာဟာသေရာင္၊နယ္ကုန္ေအာင္တည္း၊ ေရွ႕ေဘာင္ျမန္မာ စုိးသည္ မွာလည္း မိစၦဂီရိ သရက္ထိလွ်င္၊ ေျမာက္မွာအာသံ၊ ေတာင္ရံသီဟုိဠ္၊ေနာက္ကုိလွည္႔လည္ ၊ မရြံ႕ျပည္ႏွင္႔ ဦးတည္ပုိင္းျခား ၊ပင္လယ္ဆင္းေအာင္၊) ဟူ၍ ေတြ႔ရပါသည္။

-------------------------------------------------------------
အကုိးအကား(ႏွစ္)
၀ါးေက်ာင္းဆရာလူထြက္ ပ႑ိတ ၿဗိတိသွ်ေခတ္ဦးတြင္ေရးဖြဲ႔ခဲ႔သည္႔ ( ဥေတနလကၤာနိဂုံး)တြင္လည္း
အေနာက္ဖက္မွာ မဇၥ်ိမာႏွင္႔ ၊ဒါဂါျမစ္ေလ်ာက္ ၊ေျမာက္ ကုိေတာင္ညိဳ ၊ ကုန္းကုိထိခံ ၊အာသံခ်င္းတြင္း၊ ေခ်ာင္းဆင္းေရထြက္ ၊ေရွ႕ဖက္ဒိသာ ဧရာ၀တီ၊ ျမစ္ဆီျခားကန္ ၊မနံထိပ္ေမွ်ာင္ ၊ေရွ႕ေတာင္အဂၢိ ၊ ဒကၡိဏခြင္ ၊ေမာ္တင္ေရလႈပ္၊ သမုဒ္၀င္ေလ ၊ရခုိင္ နယ္လွ်င္ က်ယ္၀န္းခရီး ဟု ေဖၚျပထားသည္ကုိ ေတြ႔ရပါသည္။
----------------------------------------------------------------------
အကုိုးအကား(သုံး)
က၀ိသာရလကၤာရဆရာေတာ္၊ ( ဓည၀တီအေရးေတာပုံက်မ္း )၊ျမန္မာမင္းမ်ားအေရးေတာ္ပုံ ၊တ-ႀကိမ္ 1970- စာ 51 မင္းဗာႀကီး ရာဇသံတြင္လည္း
  ရကၡပူရတုိင္းနုိင္ငံ သည္ အေနာက္ေျမာက္္ဖက္( ဆီလတ္= Selhet )၊ ကုမၻီလာၿမိဳ႕ထိ(Comilla)၊  ဘာဂီရနဒီ ေရရုိးအျခား ၊ေရာင္ျဖဴၿမိဳ႕ (  ေရာင္ျဖဴျမစ္ =Rangpur)အေနာက္ဖက္တြင္ (ေမာက္သူဇာၿမိဳ႕=Mushidabad)၊ ( ကုလိကြတြာ Colcutta)သေဘၤာဆိပ္အထိ ဟူ၍ေရးသားထားသည္ကုိေတြ႔ရပါသည္။
-----------------------------------------------------------------------------  
အကုိးအကား( ေလး)
မစၥတာ ေဂ်အက္(စ္)ဖာနီဗယ္ ႏွင္႔ ဦးေမာင္ေမာင္တင္တုိ႔က တည္းျဖတ္နိဒါန္းေရးသား၍ ျမန္မာႏုိင္ငံသုေတသနအသင္းမွ 1960 ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ႔သည္႔ ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွတ္တမ္းျဖစ္ေသာ (ဇမၺဴဒီပဦးေဆာင္းက်မ္း) စာ-19 တြင္လည္း
( ဓည၀တီနယ္ကား အေရွ႕သုိ႔လားေသာ္ ရုိးမ ၊ ေတာင္သုိ႔လားေသာ္ပင္လယ္ ၊ အေနာက္သုိ႔လားေသာ္ မာန္ေအာင္ကၽြန္းပါ ပင္လယ္၊ အေနာက္သုိ႔လားေသာ္ ကုလား၊ အတၠပတ္ေျမႏွင္႔ ေၾကာခုိင္း ) ဟူ၍ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကုိေတြ႔ရပါသည္။
----------------------------------------------------------------------    
အကုိးအကား(ငါး)
(မင္းရာဇာႀကီးစာတမ္း)၊ ဘားနစ္ ၇၈ ေပမူ အမွတ္ ၁၆၃၅ အမ်ိဳးသားစာၾကည္႔တုိက္  တြင္လည္း
ဓည၀တီေခတ္ သူရိယဓိပတိမင္း(BC 507-480 ) သည္ စစ္တေကာင္းေတာင္တန္းနယ္၌ ဗုိလ္မင္း၊ ေထာင္မင္းမ်ားကုိ ခန္႔အပ္ၿပီး ညီေတာ္ သူရိယကုမၼာကုိ ေမာက္သူဇာၿမိဳ႕(Mushidabed - ယခုအိႏၵိယႏုိင္ငံ ၊ သားေတာ္ အိမ္ေရွ႕မင္း သူရိယသာခီကုိ ဆီလတ္ၿမိဳ႕ (Selhet-ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိ္င္ငံ) ဘေထြးေတာ္  သီရိသမႏၱဗုိလ္ ကုိ သံလ်င္ၿမိဳ႕ ၊ ေတာင္မိဖုရားေခါင္ႀကီးကုိ ၿမဳံ(၅၀၀) ကုလား(၅၀၀)ပ်ဴ(၅၀၀)ရွံ (၅၀၀) ေပးေတာ္မူၿပီး ဂုမၺီလာၿမိဳ႕ႏွင္႔ ကံသာၿမိဳ႕ ႏွစ္ၿမိဳ႕ကုိ အပုိင္စားေပးေတာ္မူသည္ဟုေတြ႔ရသည္၊ ဘ႑ာေတာ္အေကာက္ခြန္ အတြက္ ကလကတၱား၊ ဂဂၤါသာရ ၊စစ္တေကာင္း၊ ေမာ္ရုံ ၊ျမင္းေမာံ သေဘာၤဆိပ္၊ေရာင္ျဖဴကင္း၊ မရိပ္ကင္း၊ ဘ၀ကူကင္း၊ရလာကင္းမ်ားမွလည္း ပါကုန္ကုိ အဖိုးထား၍ တရာတန္လွ်င္ ဘ႑ာအေကာက္ ငါးသျပာယူေစ ဟု ေဖၚျပထားသည္ကုိေတြ႔ရသည္။
----------------------------------------------------------------------        
အကုိးအကား(ေျခာက္)
ရခုိင္ရာဇ၀င္သစ္ ပတြဲ (စာ-291-299) တြင္လည္း
ေ၀သာလီေခတ္ စူဠစျႏၵားမင္းလက္ထက္တြင္ စစ္တေကာင္းႏွင္႔ န၀ခါလီ(Noakhali)ကုိ ေအာင္ျမင္ခဲ႔ေၾကာင္း ထုိမင္းသည္ အထိမ္းအမွတ္ေက်ာက္တုိင္တစ္ခုကုိ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕ ( Kumira) အနီးရွိ ( Kaunichara)ေတာင္ဖက္ကမ္းပါးတြင္ စုိက္ထူူခဲ႔ေၾကာင္း ထုိေက်ာက္စာတုိင္ပါစာသား (စစ္မတုိက္ေကာင္း) မွ ေနာင္ခါ စစ္တေကာင္းဟုေခၚတြင္လာရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း  မွတ္တမ္းတင္ၾကသည္ကုိေတြ႔ရပါသည္။
---------------------------------------------------------------------                 

အကုိးအကား(ခုႏွစ္)
Collis, M.S Dom martin (1606-1643) The first Burman to Visit Europe, JBRS Vol.XVL,1922 P-11 တြင္လည္း
ခရစ္ႏွစ္ 1430 မွ  ခရစ္ႏွစ္ 1638 ထိ ႏွစ္ေပါင္း 208 ႏွစ္ကာလအတြင္း ေျမာက္ဦးေခတ္ရခုိင္ဘုရင္႔ႏုိင္ငံေတာ္နယ္နမိတ္သည္ ဂဂၤါျမစ္အေရွ႕ဖက္ကမ္းမွ ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသအထိ က်ယ္၀န္းခဲ႔ေၾကာင္း လက္ခံခဲ႔ၾကသည္။ဟု ေဖၚျပသည္။
---------------------------------------------------------                     
အကုိးအကား(ရွစ္)
Collis, M.S, in Collaboration with San Shwe Bu, Arakan’s Place in the Civilization of the Bay , JBRS Vol.XV, Part 1, 1925 P.43 တြင္လည္း
မင္းရာဇာႀကီးထက္ထက္ (ခရစ္ 1593-1612)  ရခုိင္ဘုရင္႔ႏုိင္ငံေတာ္ ပုိင္နက္နယ္ေျမသည္ အေနာက္ဖက္တြင္ ဒကၠားႏွင္႔ ဘဂၤလားအ၀ကၽြန္း (Sunderban-s)မွ အေရွ႕ဖက္တြင္ ေမာ္လၿမိဳင္အထိက်ယ္၀န္းၿပီး ကမ္းရုိးတမ္းပုိင္နက္အရွည္သည္ မုိင္ (1000)တစ္ေထာင္ခန္႔အထိ ရွည္လ်ားသည္ဟု ေဖၚျပထားပါသည္။
--------------------------------------------------------------   
အကုိးအကား(ကုိး)
သီရိသုဓမၼရာဇာလက္ထက္( ခရစ္  1622-38) ေရာက္ရွိခဲ႔သည္႔ မန္နရစ္မွတ္တမ္း Manrique Sebastian, Itinerio de las Missiones Orientals, by E . Luard & father H.Hosten, Hakluyt Society Men XXV-P 27
ရခုိင္ဘုရင္၏ ပုိင္နက္သည္  ေတာင္ဖက္တြင္ ပဲခူးအစပ္ျဖစ္၍ ျပည္ေတာင္တန္းအားျဖင္႔ ပုိင္းျခားထား၏ အျခားတစ္ဖက္တြင္ ဘဂၤလားႏွင္႔နယ္နမိတ္ခ်င္းထိစပ္လွ်က္ စစ္တေကာင္းမွသည္  နာဂေရအငူထိ မာန္ေအာင္ကၽြန္းအပါအ၀င္ ေဒသအားလုံးျဖစ္သည္ဟု ေဖၚျပမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကုိ ေတြ႔ရပါသည္။
------------------------------------------------------------------------------------
History of Chittagong . P 232-295 တြင္ ရခုိင္ဘုရင္တုိ႔သည္ ဘဂၤလားနယ္ ကုိ ဘဂၤါ (၁၂ )ၿမိဳ႕ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ၾကသည္၊ ယင္းဖြဲ႔စည္းပုံအရဆုိလွ်င္
(၁) ေမာက္သူဇာၿမိ္ဳ႕ (Mushidabed) အိႏၵိယႏုိင္ငံ
(၂) ေရာင္ျဖဴ ( Rangpur) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၃) ဒါကာ ( Dhaka ) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၄) ဂု မၻီလာ ( Comilla ) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၅)   သီလက္ ( Sylhet ) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိ္င္ငံ
(၆) ပဋိကၠရား (Pataikara) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၇) ဂဂၤါသာရ (Gangasara- Near Khulna) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၈) စစ္တေကာင္း (Chittagong) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၉) ေဘာရိသတ္ ( Barisal) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၁၀) တိလကၤာ ( Tilinga-Sundwip ) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၁၁) ကံသာ (Karnajuli) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ
(၁၂) ေခါေတၱာပေလာင္္ ( Kutupalong) ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ ဟူ၍ ေတြ႔ရပါသည္။

1998 ခုႏွစ္ ဧၿပီလ 12 ရက္ေန႔ ရခုိင္ျပည္နယ္ ယဥ္ေက်းမႈျပတုိက္ႏွင္႔ စာၾကည္႔တုိက္ စစ္ေတြၿမိဳ႕တြင္ ဖတ္ၾကားေသာ အေ၀းေရာက္ရခုိင္လူမ်ိဳးမ်ားစာတမ္းကုိေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပသည္႔ (ေဒါက္တာေဇာ္လင္း)ေရးသားေသာ ေျမာက္ဦးမဂၢဇင္းပါ ရခုိ္င္ဘုရင္မ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာကာလ(1784) ထိေဆာင္းပါကုိ ျဖည္႔စြက္ေရးသြင္းကာ ၊ သမုိင္းစာတမး္မ်ား ၊ ရာဇ၀င္စာအုပ္မ်ားေပၚတြင္  ေဖၚျပထားသည္႔ ေနရာေဒသအေနအထားမ်ားကုိ Google Earth မွ လက္ရွိ ေျမပုံႏွင္႔ ပထ၀ီအေနအထားႏွင္႔ တုိက္ဆုိင္ကာ အနီးစပ္ဆုံး တိက်စြာ ညွိႏုိင္းေရးဆြဲထားျခင္းျဖစ္ပါေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါသည္။

ေမာင္ျဖဴ (ႀကီြတဲကၽြန္း) 5.7.2015