သဇာတမင္း (ရခုိင္သကၠရာဇ္ ၈၇၇-၈၈၃၊ေအဒီ ၁၅၁၅-၁၅၂၁)

********************************************

သဇာတမင္း၏ ဒဂၤါးသည္လည္း ႏွစ္ဘက္စလုံးတြင္ ပါရွန္အကၡရာျဖင္႔ ေရးထုိးထားသည္။ (အခ်င္း- ၂၉ မွ ၃၀ မီလီမီတာ) ထိရွိၾကၿပီး၊ အေလးခ်ိန္(၈.၈၉ မွ ၁၀.၁၇ ဂရမ္ ထိရွိၾကသည္။ သဇာတသည္ ဆင္ျဖဴရွင္ မင္းေဒါလ်ာမင္း၏ သားျဖစ္ၿပီး၊ မင္းမျဖစ္မီက ရန္ၿဗဲကၽြန္း ေလးေတာင္နယ္ကုိ စားခဲ႔ရသည္။ သဇာတမင္းသည္ ရန္ေအာင္ဘုရား၊ နိဗၺဴဇာဘုရား၊ ၀သဲဘုရား၊ ဆုေတာ္ပန္ဘုရား၊သက္ ေတာ္ရွည္ဘုရား၊ ဗုိလ္ျဖဴဘုရားႏွင္႔ လက္ၾကြယ္ေတာင္ဓာတ္ ပုထုိးေတာ္တုိ႔ကုိ တည္ထားခဲ႔သည္။ သဇာတမင္း ဒဂၤါး မ်က္နွာဘက္၌ေရးထုိးထားေသာ ပါရွန္စာကုိ ဒဂၤါးသုေတသီ မီခ်ီနာစာအုပ္တြင္ - “La ilah ala/ Allah Mohammed/rasul Allah/ khalad Allah/mulkahu” (လာအီလာဟ္အလာ/အလႅာဟ္မုိဟမၼဒ္/ရဆူလ္အလႅာဟ္/ ခါလဒ္ အလႅာဟ္/မူလ္ကာဟူ) ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ေက်ာဘက္ပါ ပါရွန္စာကုိ- “Al – Sultan/ I- rahman abu/ al-muzaffar alishah/al-sultan khalad/ allah mulkahu” (အလ္ဆူလတန္/အုိင္ရဟ္မန္အဘူ/ရဟ္မန္အဘူ/အလ္မူဇာဖား အလီသ်ာ/အလ္ဆူလ္တန္ခါလဒ္/ အလႅာဟ္ မူလ္ကာဟူ) ဟူ၍လည္းေကာင္း ဖတ္ရႈေဖာ္ျပထားသည္။ ဒဂၤါးသုေတသီ ေရာဘင္ဆင္-အလ္ေအေရွာတုိ႔ ေရးသားေသာ “The Coins and Banknote of Burma” ျမန္မာ႔ဒဂၤါးႏွင္႔ ေငြစကၠဴမ်ားအေၾကာင္း စာအုပ္တြင္ သဇာတမင္းဒဂၤါးပါ ေရွ႕ဘက္စာကုိ “La ilah alla/ Allah Mohammed/rasul Allah/ khallad Allah/al mulkahu” (လာအီလာဟ္အလာ/အလႅာဟ္မုိဟမၼဒ္/ရဆူလ္အလႅာဟ္/ ခါလဒ္ အလႅာဟ္/အလ္ မူလ္ကာဟူ) ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ေက်ာဘက္ပါ ပါရွန္စာကုိ “al – rahman abu/Al-muzaffar ali sh(ah)/sultan khallad/ allah ? mullkahu” (အလ္ ရဟ္မန္ အဘူ/အလ္မူဇာဖား အလီသ်ာ/ ဆူလ္တန္ခါလဒ္/ အလႅာဟ္ -မူလ္ကာဟူ) ဟူ၍လည္းေကာင္း ဖတ္ရႈေဖာ္ျပၾကသည္။ (ပုံ - ) သဇာတမင္းဒဂၤါးပါ စာကုိ ဒဂၤါးသုေတသီႏွစ္ဦး၏ တင္ျပပုံမွာ အနည္းငယ္ကြာဟၾကသည္။ [သဇာတမင္း၏ ေက်ာက္စာဟု ယူဆရေသာ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ကုိ ေ၀သာလီေရႊေတာင္ ေစတီတြင္ ေတြ႔ရွိသည္။ ေက်ာက္စာတြင္ စာေၾကာင္းေရ ၁၂ ေၾကာင္းေရးထုိးပါရွိသည္။ ယခုမူလေနရာ တြင္ရွိသည္။ ေက်ာက္စာတြင္ေရးထုိးထားသည္မွာ - “သကၠရာဇ္ ၈၈၁ ခု နတ္ေတာ္လျပည့္ ဗုဒၶဟုူးေန႔ တြင္ သမီးေတာ္ကုိရည္စူး၍ ေစတီတည္ သည္။ ေစတီကုိဖ်က္ဆီးသူမ်ားကုိ ေဘးရွစ္ပါး၊ဒဏ္ဆယ္ပါးသင္႔ေစ။ ကုိးကြယ္ပူေဇာ္မဖ်က္ဆီးသူ တုိ႔ ေဘးရွစ္ပါး ဒဏ္ဆယ္ပါးကင္း၍ သက္ရွည္က်န္းမာ သုခရၾကေစ။” က်ိန္စာေရာဆုေတာင္းစာပါ ေရးထုိးပါရွိေသာ ေစတီတည္ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈျပဳေသာ ေက်ာက္စာျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာပါ (ရခုိင္ သကၠရာဇ္ ၈၈၁) ေျမာက္ဦးေခတ္ (၁၁) ဆက္ေျမာက္ မင္းျဖစ္ေသာ သဇာတ မင္း စုိးစံေသာအခ်ိန္ကာလျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာတြင္ ေတာ္၀င္ ထီးသုံးနန္းသုံးစကားရပ္ ျဖစ္ ေသာ “သမီးေတာ္ကုိ ရည္စူး၍” ဟူေသာ စကားရပ္ေၾကာင္႔ ဤေက်ာက္စာကုိ သဇာတမင္းသည္ ကြယ္ လြန္သူ သမီးေတာ္အား ရည္စူး၍ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈျပဳေသာ ေက်ာက္စာျဖစ္သည္။ သဇာတမင္းသည္ ရန္ေအာင္ဘုရား၊ နိဗၺဴဇာဘုရား၊ ၀သဲဘုရား၊ ဆုေတာ္ပန္ဘုရား၊သက္ေတာ္ရွည္ဘုရား၊ ဗုိလ္ျဖဴဘုရားႏွင္႔ လက္ၾကြယ္ေတာင္ဓာတ္ ပုထုိးေတာ္တုိ႔ကုိ တည္ထားခဲ႔ေသာ ရခုိင္ဘုရင္မင္းတစ္ပါးကုိ ိ႔ သမိုင္းလိမ္ ဘဂၤလီအုပ္စုတုိ႔ကတာ႔ ဤမင္းကုိ အလႅာလ္ကုိ ကုိးကြယ္ေသာ မူဆလင္မင္းဟု ေရးသား၀ါဒျဖန္႔ေနၾကသည္။ သဇာတမင္းကုိ မူဆလင္မင္းတစ္ပါးဟုဆုိလွ်င္ ကမၻာမွာ မူဆလင္မင္းတစ္ပါး တည္ထားကုိးကြယ္ခဲ႔ေသာ ဘုရားဆင္းတုတစ္ဆူ၊ ေစတီတစ္ဆူေလာက္ သက္ေသျပေပးပါ။ ေမာင္ျဖဴ (ႀကီြတဲကၽြန္း) 20.3.2025