“ဥပေဒျပဳမႈ မ႑ိဳင္ကို တမင္ကို သိမ္ငယ္ေအာင္ ထားတာလား”

ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးတြင္ အေရးပါေသာ ဥပေဒျပဳ မ႑ိဳင္ျဖစ္သည့္ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္ အေရး၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မတီ တြင္ ဥကၠဌ တာ၀န္ယူခဲ့သူ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာ ေအးေမာင္သည္ ေကာ္မတီ ဥကၠဌ အျဖစ္မွ ႏုတ္ထြက္သြားခဲ့သည္။
သူသည္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ကန္႔ကြက္မဲေပးခဲ့သူ ျဖစ္ေသာ္လည္း ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို ရခိုင္ တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရး ပါတီ မွတဆင့္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့သည္။
ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အႏိုင္ရၿပီး လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ ဒု သမၼတေလာင္း ေနရာ ၀င္အေရြးခံခဲ့သူလည္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ျပည္ေထာင္ စု ႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ပါတီမွ ေဒါက္တာ စိုင္းေမာက္ခမ္းကို ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့ရသည္။
လက္ရွိ ရခိုင္ အမ်ိဳးသား ပါတီ(ANP) ဒုတိယ ေခါင္းေဆာင္လည္း ျဖစ္သည့္ ေဒါက္တာ ေအးေမာင္ ၏ အေတြ႔အႀကံဳ မ်ားႏွင့္ လႊတ္ ေတာ္အတြင္း ေဆာင္ရြက္ေနမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ဧရာ၀တီ သတင္းေထာက္ ထက္ႏိုင္ေဇာ္က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားသည္မ်ားကို ေဖာ္ျပ လိုက္ပါသည္။

ေမး။     ။ အန္ကယ္က လႊတ္ေတာ္မွာလည္း ဒုသမၼတေလာင္းေနရာ ၀င္အေရြးခံခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ မျဖစ္ခဲ့ဘူး။ အခုလည္း ဘယ္ လိုေၾကာင့္ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မတီ ဥကၠဌ တာ၀န္ကေန ႏုတ္ထြက္လိုက္ရတာလဲ။
ေျဖ။     ။ လႊတ္ေတာ္မွာ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ ေကာ္မတီေတြ ဖြဲ႔ရတယ္။ အဲဒီမွာ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္က က်ေနာ့္ ကို ေခၚတယ္။ ဘယ္လုိ ဆႏၵရွိသလဲေမးေတာ့ အျခားသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ လုပ္မယ္ ေျပာၾကတယ္။ က်ေနာ္ကို ေမး ေတာ့ ဥကၠ႒ႀကီးခင္ဗ်ား က်ေနာ္က ပါတီမွာ ဥကၠဌ တာ၀န္ ယူထားရပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ကေရြးတဲ့ ေကာ္မတီေတြမွာ ပါ၀င္ျခင္း မျပဳႏိုင္ဘူးလို႔ ျငင္းလိုက္တယ္။ ဘယ္ေကာ္မတီလဲဆိုတာ က်ေနာ္ မသိေသးဘူး။
အဲဒီမွာ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္က က်ေနာ့္ကို ေကာ္မတီတခုမွာ ဥကၠဌ တာ၀န္ ေပးခ်င္တယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အမ်ိဳး သားလႊတ္ေတာ္မွာ ဒုတိယ အင္အား အရွိဆံုး ပါတီရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ ရွိသူျဖစ္ေနလို႔ပါတဲ့။ အဲဒါနဲ႔ လက္ခံလိုက္ရတာေပါ့။ အဲဒီမွာ တႏွစ္ေလာက္ ရွိမယ္ဗ်။ က်ေနာ္ အခုေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံသား မူလအခြင့္အေရး ေကာ္မတီကို မေရာက္ခင္မွာ ပထမပိုင္း က်ေနာ္ တာ၀န္ယူခဲ့တဲ့ ေကာ္မတီက အစိုးရရဲ႕ အာမခံခ်က္၊ ကတိက၀တ္ေတြကို စိစစ္ရတဲ့ ေကာ္မတီပါ။ အဲဒီမွာ ဥကၠဌ တာ၀န္ယူခဲ့ပါတယ္။ အတြင္းေရးမႉးက ဗိုလ္မႉးႀကီး ၀င္းေနာင္၊ ဦးစခုန္တိန္႔ယိမ္း ၊ အခု ဒု၀န္ႀကီး ျဖစ္သြားတဲ့ ဦးသန္းေဆြတို႔ ပါတယ္။ ဦးမွတ္ႀကီး တို႔လည္း ပါတယ္။
ေကာ္မတီ အေနနဲ႔ တႏွစ္ေလာက္ Run ၿပီးေတာ့ Check and Balance ဆိုတာေလးေတြ လုပ္တဲ့အခါ ဘာထပ္လုပ္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေျပာတာဆိုတာ ၾကမ္းတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရင္ျဖစ္မွာေပါ့ေလ။ ခုနက ေျပာတဲ့အတုိင္းပဲ အစိုးရက ႏုတ္နဲ႔လာေျပာတဲ့ ၊ ႏုတ္ နဲ႔ လာရြတ္ျပတဲ့ ကတိက၀တ္ေတြေလာက္နဲ႔ မျဖစ္ဘူး။ သူအာမခံထားတဲ့ ေနရာအထိသြားၿပီး တခုခ်င္း ဟုတ္မဟုတ္ကို စာရင္း႐ံုးလိုပဲ လုိက္စိစစ္မွ ျဖစ္ေတာ့မယ္။
အဲဒီလို မျဖစ္ရင္ က်ေနာ္တို႔ ေကာ္မတီဟာ စာရြက္ေပၚမွာတင္ ဟိုေျပးဒီေျပးနဲ႔ မွတ္ခ်က္ေလးနဲ႔ ၿပီးသြားတာမ်ိဳးဆိုရင္ လက္ေတြ႔မဆန္ဘူး။ စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္႐ံုးက Internal Audit ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္မွာ အစိုးရ လာေျဖရွင္းတာေတြကို ေကာ္မတီအေနနဲ႔ External Audit လို လုပ္ၿပီး စာရင္းေတြ စစ္ရမယ္။ ၿပီးရင္ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အႀကံဉာဏ္ေတြ ယူရမယ္ဆိုၿပီး က်ေနာ္က ေဆြးေႏြးဖူးတယ္။
ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ဘက္မွာေတာ့ ေကာ္မတီ၀င္ေတြကို မေျပာင္းဘူး။ ဒီလူေတြပဲ။ ဒါကလည္း သူ႔ရဲ႕ပါတီက လူေတြကိုး။ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္မွာက်ေတာ့ တႏွစ္ေလာက္ရွိေတာ့ ျပန္သံုးသပ္ၾကတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ထြန္းက က်ေနာ့္ ေကာ္မတီမွာ ဥကၠဌ ျဖစ္လာတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ ဒီႏိုင္ငံသား မူလအခြင့္အေရးဆိုတဲ့ ေကာ္မတီကို ေရာက္သြားတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွာ ယာယီဖြဲ႕စည္းတဲ့ ေကာ္မတီေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚလာတယ္။ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္မွာလည္း ၂၀ ေက်ာ္ေလာက္နဲ႔ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္မွာလည္း ၂၀ ေက်ာ္ေလာက္ ေပၚလာတယ္။ ေကာ္မတီေတြေၾကာင့္ လူပုဂၢိဳလ္ေတြ ဥကၠဌ ျဖစ္လာတာလား။ လူပုဂၢိဳလ္ေတြေၾကာင့္ ေကာ္မတီေတြ မ်ားလာတာလား ဆိုတာေတာ့ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌေတြကိုပဲ ေမးၾကည့္ပါ။
ေကာ္မတီတရပ္ ဖြဲ႕စည္းတယ္ဆိုတာ လူထုရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြကို ပိုေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေအာင္ အစိုးရကိုလည္း ညႊန္ၾကားတာေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့ဗ်ာ။ ညွိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တာေပါ့ ။ လူထုခံစားရတဲ့ ကိစၥေတြကို အစိုးရဆီကို တင္ျပၿပီး ထိန္းညွိတဲ့ သေဘာနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းတာပါ။ ဥပမာ ပို႔ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ၀န္ႀကီးဌာနရွိရင္ လႊတ္ေတာ္မွာလည္း ပို႔ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေကာ္မတီ ရွိရတာမ်ိဳးေပါ့။
ေမး။     ။ ဟုတ္ကဲ့ပါ။ အန္ကယ့္ အေနနဲ႔ ေကာ္မတီ ဥကၠဌ အျဖစ္က ဘာေၾကာင့္ ႏုတ္ထြက္လိုက္တာလဲ ။ ဥကၠဌ တေယာက္ အေနနဲ႔ ဘာေတြ လုပ္ႏိုင္ခဲ့လဲ။ ဒါမွမဟုတ္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့လို႔ ထိေရာက္မႈ မရွိလို႔ ႏုတ္ထြက္လိုက္တာလား။
ေျဖ။      ။ ထိေရာက္မႈ ရွိလား၊ မရွိဘူးလား ဆုိတာက က်ေနာ္ထက္ ခင္ဗ်ားတို႔ က ပိုသေဘာေပါက္မွာပါ။ ဘယ္ေလာက္ထိ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္လုပ္ ေပးႏိုင္သလဲ။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေမးျမန္းတာေတြ တင္ျပတာေတြကိုလည္း ခင္ဗ်ားတို႔ ၾကားမွာပါ။ အခုလႊတ္ ေတာ္ရဲ႕ ပံုပန္းသဏၭာန္ကို သူတုိ႔ရဲ႕ စိတ္ကူးထဲမွာ ဘယ္လိုရွိမွန္းေတာ့ မသိဘူး။ က်ေနာ္တို႔လည္း ဘယ္လို ပံုပန္း သဏၭာန္ ျဖစ္မလဲ ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔ လာတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဖြင့္ေပးသလိုလိုေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အကုန္လံုး ပိတ္ထားတယ္။
လႊတ္ေတာ္ႀကီးရဲ႕ ပံုပန္းသဏၭာန္ အျပင္ပိုင္းကို ခင္ဗ်ားတို႔လည္း ေတြ႕မွာပါ။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြကိုလည္း ၾကည့္လိုက္။ ျပည္ ခိုင္ၿဖိဳးပါတီက လူေတြကေတာ့ သူတို႔မွာ ေနစရာ အခန္းေတြကို အဲကြန္းနဲ႔ ပါတီက စီစဥ္ေပးထားတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ စည္ ပင္ ဧည့္ရိပ္သာမွာ ေနရတယ္။ ဒါကိုၾကည့္ရင္ ေနျပည္ေတာ္ လႊတ္ေတာ္ႀကီးကို က်ေနာ္တို႔လို အညတရ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြလာဖို႔ သူတုိ႔ ရည္မွန္းထားပံု မေပါက္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔လည္း သံသယရွိခဲ့ဟန္ မတူဘူး။ ဒါေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္ႀကီးကေတာ့ အႀကီးႀကီးပဲ။
ႏိုင္ငံတကာက ဧည့္သည္ေတြလာရင္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံလိုမ်ိဳးနဲ႔ ခ်မ္းသာတဲ့ ဆြစ္ဇာလန္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးက လႊတ္ေတာ္ႀကီးကို ၾကည့္ၿပီး အင္မတန္ အံၾသၾကတယ္။ ခမ္းနားလွခ်ည့္လားလို႔ ခ်ီးက်ဴးတိုင္း က်ေနာ္တို႔႔ ရင္ထဲမွာ မေကာင္းဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံက “၀” မရွိဘဲ “၀ိ” လုပ္ခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံလို႔ ေျပာေနသလိုပဲ။ တို႔လိုဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံမွာ ဒီေလာက္ ႀကီးႀကီးမားမား လုပ္တာဟာ စီမံကိန္း လုပ္စားဖို႔ တည္ေဆာက္တာလားလို႔ ေတြးမိတယ္။
ဒါေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကို ဘာ့ေၾကာင့္ သိမ္သိမ္ငယ္ငယ္ ထားသလဲလို႔။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ က႑ကို ျမႇင့္ခ်င္ လို႔လား။ ဥပေဒျပဳမႈ မ႑ိဳင္ကို တမင္ကို သိမ္ငယ္ေအာင္ ထားတာလား။ က်ေနာ္တို႔ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တဦးရဲ႕ လစာက ၃ သိန္းပဲ ရွိတယ္ဗ်။ ကိုယ့္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းအားလံုးကို ရပ္ခဲ့ရတာ။ အထုတ္ႀကီး အထည္ႀကီးနဲ႔ စီးပြားရွာႏိုင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာလိုဘူး။
က်ေနာ္တို႔က သာမာန္ ၀န္ထမ္းဘ၀က လာၿပီး အသက္အရြယ္ကလည္း ရွိေသးတယ္။ မိသားစု တာ၀န္ေတြ အကုန္ထားၿပီးမွ ကိုယ့္ေဒသ ကိုယ့္မ်ိဳးႏြယ္ အတြက္ဆုိတဲ့ စိတ္နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနရတာ။ က်ေနာ္တို႔မွာ ဘာအေထာက္အပံ့မွ မရွိဘူး။ က်ေနာ္တို႔ Personal Assistance မထားႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ခံ အင္အားလည္း မရွိဘူး။ ပါတီကလည္း ခိုင္မာတဲ့ ေငြေရးေၾကးေရး ေတာင့္တင္းတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းလည္း မဟုတ္ဘူး။
ၿပီးေတာ့ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကိုလည္း သိမ္သိမ္ငယ္ငယ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ထားတယ္။ ၀န္ႀကီးတပါးရဲ႕ အိမ္ဆို လူ အေယာက္ ၂၀ ၊ ၃၀ ေလာက္ ေနလို႔ရတယ္။ လႊတ္ေတာ္ေရးရာ ေကာ္မတီေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို ျပန္ၾကည့္ရရင္ လႊတ္ေတာ္ေပၚလာမွ ဥကၠဌ ၂ ေယာက္က လုပ္တာ။ လႊတ္ေတာ္ေရးရာ ေကာ္မတီ ဥကၠဌ တေယာက္အေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ဌာနေတြကို ေခၚၿပီး ၾကားနာရတာေတြ ရွိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ အာမခံခ်က္မ်ား ကတိက၀တ္မ်ား ေကာ္မတီတုန္းက ဒါမ်ိဳး မလုပ္ခဲ့ရပါဘူး။ လႊတ္ေတာ္ Report ေလာက္ေတာ့ ဖတ္ရတာေပါ့။ ဘယ္၀န္ႀကီးက ဘယ္လို ကတိျပဳတယ္ဆိုတဲ့ အသံဖိုင္ေတြ၊ မွတ္တမ္းေတြကို ျပန္စိစစ္ၿပီးမွ အစိုးရအဖြဲ႕ ဘယ္လို အလုပ္လုပ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးကို လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌကေန တဆင့္ သိရတာေပါ့။
က်ေနာ္ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံသား မူလအခြင့္အေရး ေကာ္မတီရဲ႕ ဥကၠဌ တဦးအေနနဲ႔ တခ်ိဳ႕ ကိစၥေလးေတြကို ၾကားနာမႈေတြ လုပ္ရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ပထမဆံုး စစ္ရတာက လွ်ပ္စစ္ဌာနဗ်။ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး အဆင့္ေလာက္ပဲ လာပါတယ္။ ဒုတိယ ၀န္ႀကီးဆိုတာ ထားပါေတာ့ဗ်ာ။ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး အဆင့္ဆိုတာကလည္း အၿငိမ္းစား တပ္မေတာ္ကလည္း ျဖစ္ႏိုင္တာပဲဗ်ာ။ အာဏာ၊ ပါ၀ါ ၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ရပိုင္ခြင့္ ရွိၾကမွာေပါ့ေလ။ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ တာ၀န္၀တၳရားေလးက ဥကၠဌ ဆိုေသာ္လည္း ႐ိုေသသမႈေတာ့ ျပဳရတာေပါ့ေလ။ ေလးေလးစားစား ညွိညွိႏိႈင္းႏႈိင္းနဲ႔ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ ပိြဳင့္ကိုရေအာင္ ယူၾကပါတယ္။
ႏိုင္ငံသား မူလအခြင့္အေရး ထိခိုက္တယ္ဆိုၿပီး ၾကားနာရတဲ့ အမႈလည္း ရွိတယ္။ မႏၲေလး ေဆးတကၠသိုလ္က အမ်ိဳးသမီး တေယာက္ ကိစၥပါ။ သူက ေငြစာရင္း ဌာနက ။ သူ႔ကို ဟုိေျပာင္းဒီေျပာင္း ၊ ဟိုအေၾကာင္းျပ၊ ဒီအေၾကာင္းျပနဲ႔ အလုပ္က ထုတ္ တယ္။ အလုပ္ထုတ္ခံရေပမယ့္ သူဘာအျပစ္မွ မလုပ္ခဲ့ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ စစ္ေဆးၾကည့္တဲ့အခါ ပိုသိသာလာတာေပါ့ေလ။ က်ေနာ္ တို႔က သူ႔ကို အလုပ္ျပန္ခန္႔ေပးဖို႔ ဒါမွ မဟုတ္ရင္လည္း တျခား၀န္ႀကီးဌာန တခုခုကို ေျပာင္းေပးဖုိ႔ ေျပာတာေပါ့။
အဲဒီအေနအထားေလးမွာ ေဆးတကၠသိုလ္က ပါခ်ဳပ္တို႔ ၊ အဲဒီဘက္က ညႊန္ခ်ဳပ္တို႔ လာတာေပါ့။ အဲဒီမွာ ဆင့္ဆိုတဲ့ စာအေနအထားက စၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကို အျပစ္တင္တာေတြ ရွိတယ္။ အၿငိမ္းစား ပါေမာကၡႀကီး တေယာက္က က်ေနာ္တို႔ကို ခင္ဗ်ားတို႔ ဘယ္လို စာဆင့္တာလဲတဲ့။ က်ေနာ္လည္း ဟာ … ႐ို႐ိုေသေသပဲ ဆင့္ပါတယ္ ဆရာႀကီးရယ္ ဆိုၿပီး ႐ို႐ိုေသေသ ျပန္ေျပာ ရတယ္။ က်ေနာ္ေျပာေနတာ ဒုတိယ၀န္ႀကီး အဆင့္ မဟုတ္ေသးဘူးေနာ္။
ညႊန္ၾကားေရးမွဴး အဆင့္ ၊ ညႊန္ခ်ဳပ္အဆင့္နဲ႔ ပါေမာကၡခ်ဳပ္လို အဆင့္ရွိတဲ့ ပုဂိၢဳလ္ေတြကို တရား၀င္စာနဲ႔ ဆင့္တာမွာ ျပႆနာ ျဖစ္ေနတာ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔က ႐ံုးေတြရဲ႕ အသံုးႏႈန္း စာသားအတိုင္း သံုးတာ။ ၾကားနာရန္ လာခဲ့ပါေပါ့။ ၾကားနာဆိုတဲ့ စကားလံုးကို သူတို႔က နားစိမ္းေနတာ။ ၾကားနာတာကို သူတို႔က ေအာက္က ေနရတယ္လို႔ သတ္မွတ္တာေပါ့။
ေဆးေလာက ဆိုတာလည္း ဆရာက်တဲ့သူေတြ ခ်ည္းကိုး။ ဆရာ၀န္ဆိုတဲ့ လူတန္းစားက က်န္တဲ့လူတန္းစားကို သိပ္ပမာခန္႔တာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါ လက္ရွိအေျခအေနကို ေျပာတာေနာ္။ အဲဒီလို ေခၚၾကားနာေပမယ့္ ဘာမွျဖစ္မလာဘူး။ ဘာမွလည္း လုပ္မေပးႏိုင္ခဲ့ဘူး။ ဆရာ၀န္ေတြဘက္ကလည္း အင္အား ေတာ္ေတာ္ႀကီးတာကိုး။ တျခားမေျပာနဲ႔ ဆရာ၀န္ေတြလည္း သမၼတ ျဖစ္တာ ရွိတာကိုး။
ေနာက္တခုက မႏၲေလး ေဆးတကၠသိုလ္က တႏွစ္ကို ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အထုတ္ခံရတာ ရွိတယ္။ အေၾကာင္း တခုမဟုတ္ တခု ျပၿပီးေတာ့ေလ။ အနည္းဆံုး လူ ၄၅၀ ေလာက္ ရွိမယ္။ မႏၲေလး ေဆးတကၠသိုလ္ တခုကတည္းက အထုတ္ခံရတာ။ အဲဒီေက်ာင္းသားေတြ ကိုယ္စားတင္ျပတဲ့ စာေတြကို စိစစ္ၿပီးမွ Hearing လုပ္တာေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ အခြင့္အေရး ဆံုး႐ံႈးမႈေတြကို ၾကားေနႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္ ဘာမွ မလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။
တျခားႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ေကာ္မတီေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီကပဲ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရင္ အစပ္ အဟပ္ မတည့္ေသးလို႔လား။ သူမ်ားႏိုင္ငံရဲ႕ လႊတ္ေတာ္ေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြကိုမ်ား က်ေနာ္တို႔ နားမလည္ၾကေသးလို႔လား မသိပါဘူး ။ က်ေနာ္တို႔မွာ ဘာမွ ေျပာပိုင္ခြင့္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္ မရွိပါဘူး။
ေမး။     ။ အခုလႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးတဲ့ အပိုင္းေတြကို နားေထာင္ၾကည့္ရတာ အရမ္း Formal ဆန္တယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ ဥပမာ ၾကက္ၿခံ ၃ ၿခံ ေရႊ႕ဖို႔ ကိစၥမ်ိဳးကို လႊတ္ေတာ္မွာ ေမးတယ္ေလ။ လြတ္ေတာ္မွာ တရက္ ကုန္က်စရိတ္က က်ပ္သိန္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနတာ အခုလို ျဖစ္ေနတာေတြကို ဘယ္လိုခ်ိန္ထိုးၿပီး စဥ္းစားမလဲ။
ေျဖ။      ။ ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ေမးခြန္းေတြ အဆုိေတြ ျဖစ္ဖို႔က ကိုယ့္ Status ကိုယ္ပဲ ဆိုင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အမ်ိဳးသားေရးကိစၥ ၊ လံုၿခံဳေရး ကိစၥမ်ိဳးေတြကို တင္တယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြပဲ ေမးတယ္။ ကိုယ္ ကၽြမ္းက်င္ရာကိုပဲ လုပ္တယ္။ ကိုယ္မကၽြမ္းက်င္တဲ့ဆီကို မေရာက္ေအာင္ ရပ္တည္ရတာေပါ့။ အဲဒီလို လမ္းကူးတံတားေလး ျပင္ဖို႔၊ မူလတန္းေက်ာင္းေလးေတြ အဆင့္ျမင့္ဖို႔ ကိစၥမ်ိဳးေတြကေတာ့ သက္ဆိုင္တဲ့ ျပည္နယ္နဲ႔ တိုင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္ေတြမွာပဲ ေမးသင့္တယ္။ အဲဒီအဆင့္မွာပဲ ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းသင့္ပါတယ္။
ေမး။     ။ အန္ကယ္တို႔ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ထဲ ေရာက္လာတာ ၾကာၿပီဆိုေတာ့ တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးေတြ ရေအာင္ ဘယ္ေလာက္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့လဲ။ တိုင္းရင္းသား တေယာက္ ျဖစ္ေနလို႔ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ ထဲထဲ၀င္၀င္ လုပ္ကိုင္လို႔ မရတာ၊ မ်က္ႏွာငယ္ရတာ အဲဒါမ်ိဳးေတြ ရွိလား။
ေျဖ။      ။ တိုင္းရင္းသား တေယာက္အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးမွာ မ်က္ႏွာမငယ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ေထာက္ခံမဲ ကန္႔ကြက္မဲေတြ လုပ္တုန္းကလည္း ကန္႔ကြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားေတြ မ်က္ႏွာငယ္သြားႏိုင္တယ္။ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကို မကာကြယ္ႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ ဒီဥပေဒရဲ႕ အားနည္းခ်က္လို႔ပဲ သံုးသပ္ရမွာေပါ့ဗ်ာ။
တိုင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္နယ္ အစိုးရအဖြဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ကို သူနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေဒသက ေခါင္းေဆာင္ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ တျခားသူ တေယာက္ကို ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတက ခန္႔ႏိုင္တယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုရဲ႕ အားနည္းခ်က္ပါ။ ဒီလို သံုးသပ္ခ်က္မ်ိဳး အားလံုးမွာရွိရင္ ျပင္မွ ျဖစ္ေတာ့မယ္လို႔ ထင္တဲ့အခါ ဖြဲ႕စည္းပံုက ျပင္ေပးရေတာ့မွာ။
ႏိုင္ငံေတာ္ အႀကီးအကဲကလည္း ဒီလိုလုပ္လိုက္ရင္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြ လက္ညႇိဳးထိုးေတာ့မွာပဲ ဆိုတဲ့ အသိနဲ႔ ျပည္ေထာင္စု ၀ါဒီရွိရင္ သူဒီလုိ လုပ္မွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီမိုကေရစီကို ဘယ္ေလာက္ သေဘာေပါက္သလဲ။ ဒီမိုကေရစီ အႏွစ္သာရနဲ႔ ျပည့္၀ေအာင္ ဘယ္ေလာက္ ခန္႔ႏိုင္သလဲဆိုတာလည္းပဲ သူ႔သမိုင္းကိုသူ ေရးသြားတာပဲ။ က်ေနာ္တို႔ ရခိုင္ကေတာ့ ၿပီးၿပီ။ ေနာက္ျပည္နယ္ေတြကိုေတာ့ ဒီလို မလုပ္ပါနဲ႔လို႔ တားရမွာေပါ့။
ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြ မ်က္ႏွာငယ္ရသလား ဆိုရင္ စစ္မွန္တဲ့ တိုင္းရင္းသား ပါတီေတြကလူေတြ မ်က္ႏွာမငယ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ရပ္တည္ခ်က္က ပါတီရဲ႕ အရည္အေသြး အတိုင္းပဲ ေျပာင္ေျပာင္လက္လက္ ျဖစ္တယ္။ ေျပာသင့္တဲ့ဟာကို ေျပာတယ္။ ဆိုသင့္တဲ့ဟာကို ဆိုတယ္။ ေတာင္းသင့္တဲ့ဟာကို ေတာင္းတယ္။ ကန္႔ကြက္သင့္တာကို ကန္႔ကြက္တယ္။ အတူသြားသင့္တာကို အတူသြားတယ္။ ဒါက်ေနာ္တို႔ရဲ႕ မူပဲ။
တိုင္းရင္းသား ပါတီေအာက္က တိုင္းရင္းသား၀တ္စံု ၀တ္ထားတဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ အေရာင္အေသြးကို ေျပာတာ။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းရင္းသား၀တ္စံု ၀တ္ထားေသာ္လည္း တျခားပါတီႀကီး တခုက ပုဂၢိဳလ္ေတြကေတာ့ျဖင့္ သူတို႔ စိတ္ထဲမွာ ညႇိဳးငယ္ျခင္း ၊ သိမ္ငယ္ျခင္းေတြ ခံစားေနရတယ္လို႔ သံုးသပ္ပါတယ္။ တခါတခါလည္း သူတို႔ခင္ဗ်ာ ေပါက္ကြဲ ထြက္သြားတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ခံစားရပါတယ္။ ကိုယ္ခ်င္းလည္း စာပါတယ္။
ပါတီ တခုရဲ႕ မူ၀ါဒေဘာင္ထဲမွာ ေျပာရဆိုရတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ဥပမာ ဆိုပါေတာ့ဗ်ာ။ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာ ျဖစ္သြားတာ။ က်ေနာ္တို႔ ပါတီက ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးေမာင္ညိဳက ရခိုင္ေဒသက လွ်ပ္စစ္မီးေတြဟာ တယူနစ္ကို ၄၅၀၊ ၅၀၀ ျဖစ္ေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီက လွ်ပ္စစ္ထြက္တယ္။ တ႐ုတ္ကိုလည္း ေရာင္းစားေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လို တန္ဖိုး သက္သက္သာသာနဲ႔ ဘာလို႔ မေပးႏိုင္ရတာလဲလို႔ ေမးတယ္။ အဲဒီမွာ ပါတီႀကီး တခုက ရခိုင္အမတ္က ဒီ ၄၅၀၊ ၅၀၀ က်ပ္ ေပးေနရတာကို လက္ခံဖို႔ ထေျပာတယ္။ က်ေနာ္ေျပာတာ သေဘာေပါက္လား။ အဲဒါပဲ။
ေမး။     ။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲလည္း နီးလာၿပီဆိုေတာ့ ဘယ္လို ျပင္ဆင္ထားၿပီလဲ။ အခု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က မဲဆြယ္စည္း႐ံုးခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စည္းကမ္းခ်က္ေတြလည္း ထုတ္ျပန္ထားၿပီးပါၿပီ။ အဲဒီအေပၚမွာေရာ ဘယ္လိုအျမင္ ရွိပါလဲ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုကလည္း မျပင္ႏုိင္ေသးဘူးေလ။
ေျဖ။      ။ က်ေနာ္တို႔က ၂၀၁၀ မွာ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးနဲ႔ ၀င္ခဲ့ရတာ။ အဲဒီအေတြ႔အႀကံဳနဲ႔ ယွဥ္ရင္ အခု ဦးတင္ေအးရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေလာက္ကို ေပ်ာ့တယ္လို႔ေတာင္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အခု ေကာ္မရွင္ဥကၠဌ ဆိုတာလည္း လက္ရွိ ပါတီႀကီးတခုက ခန္႔ထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္။ က်ေနာ္တို႔ ခင္ဗ်ားတို႕ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေျပာေျပာ ဒီေကာ္မရွင္က ေျပာင္းမွာ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔ကလည္းပဲ အမိန္႔ေတြ ထုတ္မွာပဲ။ သူတို႔မွာလည္း သူတို႔ ရပ္တည္ခ်က္နဲ႔ သူတို႔ ရွိမွာေပါ့။
Free and Fair ျဖစ္မျဖစ္ကေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔ ေစာင့္ၾကည့္ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔က ၉၁/ ၂၀၁၀ နဲ႔ ၿပိဳင္ပြဲကို ၀င္လာတဲ့ ပါတီတခုပါ။ ၁/၂၀၁၄ ေလာက္ကေတာ့ ေပ်ာ့တာေပါ့။ ဒို႔တာ၀န္ အေရး ၃ ပါးတုိ႔ ဘာတို႔က သူတို႔ ထည့္ေနၾကတာ။ ဖြဲ႔စည္းပံုမွာလည္း ထည့္ ထား တာပဲ။ ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းရမယ္ဆိုလည္း ေတာင္းမယ္။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ႏုိင္ေအာင္ကို လုပ္မယ္။ ဘယ္ေလာက္ပဲ တင္း က်ပ္တဲ့ ပုဒ္မေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ကို ကာဆီးထားပါေစ၊ က်ေနာ္တို႔ လူထုကို က်ေနာ္တို႔ ရေအာင္စည္း႐ံုးမယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ေလွ်ာ့ေပးတာကိုေတာ့ လိုလားတာေပါ့။
ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌဆိုတာ ပါတီႀကီး တခုက ႏုတ္ထြက္ထားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ မျဖစ္သင့္ဘူး။ ဟိုတုန္းက ဦးဘေဌးတို႔ ၊ ဦးေစာၾကာဒိုး တို႔လို ပါတီ အနံ႔အသက္ကင္းတဲ့ အမ်ားလက္ခံႏိုင္တဲ့သူေတြ ျဖစ္သင့္တယ္။ သမာသမတ္ က်တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ တခုကို ႐ိုး႐ိုးသားသားနဲ႔ အမ်ားလက္ခံႏိုင္ေအာင္ Free and Fair ျဖစ္ေအာင္ က်င္းပေပးႏိုင္တဲ့ ဂုဏ္ထူး ၀ိေသသနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ သူေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္မွာ ခန္႔သင့္ပါတယ္။
ေကာ္မရွင္ တာ၀န္က အင္မတန္ႀကီးတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ စနစ္ကလည္း အေရးႀကီးတယ္။ ေကာ္မရွင္က လုပ္လိုက္တဲ့ စနစ္တခု က ျပည္သူကို ဓားစာခံ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ ေကာ္မရွင္ဟာ သမိုင္းတရားခံ ျဖစ္လိမ့္မယ္။ အရမ္းရႈပ္ပြၿပီး လူေတြ နားမလည္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ တခုကို က်င္းပခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အခန္းက႑ကို ျပန္သံုးသပ္ဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။     ။


http://burma.irrawaddy.org/interview/2014/07/25/62325.html