ေ၀သာလီေခတ္ဦး အေစာပုိင္းဒဂၤါးမ်ား (ေအဒီ ၂ ရာစု ၃ ရာစု)

 

ေ၀သာလီေခတ္ ဒဂၤါးမ်ားအေၾကာင္းကုိေရးမည္ဆုိလွ်င္ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာ မပါမျဖစ္ အဓိက အခန္း က႑၌ ရွိေန သည္။ အဘယ္ေၾကာင္႔ဆုိေသာ္ ရွာေဖြေတြ႔ရွိရသမွ်ေသာ ရခုိင္ေ၀သာလီေခတ္ ခပ္ႏွိပ္ခဲ႔ ေသာမင္း အမည္ မ်ား အားလုံး နီးပါး ကုိ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာတြင္ ေတြ႔ရေသာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။  အာနႏၵစျႏၵမင္း ေက်ာက္ စာတြင္  ပထမမင္းဆက္၊ ဒုတိယမင္း ဆက္၊ တတိယမင္းဆက္ဟူ၍ မင္းဆက္သုံးဆက္ ေရးထုိးပါရွိသည္။    

             မင္းဆက္သုံးဆက္တြင္ ပထမင္းဆက္၌ မင္း(၁၅)ပါး၊ဒုတိယမင္းဆက္၌ မင္း(၁၃)ပါး၊ တတိယမင္းဆက္၌ မင္း (၉)ပါး စုစုေပါင္း မင္း (၃၇)ပါး ရွိသည္။ နန္းစံႏွစ္ေပါင္းမွာ ေက်ာက္စာအလုိ အားျဖင္႔ ႏွစ္ေပါင္း(၁၄၁၈ ႏွစ္ ၉ လ) ျဖစ္ သည္။ နန္းစံ ႏွစ္ (၁၂၀) ပါေသာမင္း(၇)ပါးပါရွိၿပီး က်န္ေသာ မင္း(၃၀)ပါးတုိ႔၏ နန္းစံႏွစ္မ်ားကုိ အတိအက်ေရးထုိး မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ပထမ မင္းဆက္သည္ အာနႏၵစျႏၵမင္း ေက်ာက္ စာေၾကာင္းေရ (၃)၊ ဂါထာ(၃)မွ ၊ ေက်ာက္စာ ေၾကာင္း ေရ (၁၇)၊ ဂါထာ(၁၈)ထိ ျဖစ္သည္။  နန္းစံႏွစ္(၁၂၀)ပါေသာ  မင္းမ်ားမွအပ က်န္မင္းမ်ားအားလုံးသည္ ဒဂၤါး မ်ား ခပ္ႏွိပ္ ခဲ႔ၾကမည္ဟု ယုံ ၾကည္ရသည္။  ထုိမင္းတုိ႔ ခပ္ႏွိပ္ခဲ႔ေသာ  ဒဂၤါးမ်ား၌ ခရုသင္းအရုပ္ကုိ ခပ္ႏွိပ္ထားၾကသည္။ ထုိခရုသင္းအရုပ္ဒဂၤါးမ်ားတြင္လည္း အကၡရာစာလုံးမပါေသာ ဒဂၤါးမ်ားႏွင္႔ အကၡရာစာလုံးပါေသာ ဒဂၤါးမ်ားဟူ၍ ၂ မ်ိဳးေတြ႔ရသည္။   

    

                 ကၽြန္ေတာ္အပါအ၀င္ ေရွးက သုေတသီမ်ားသည္ ရခိုင္ေ၀သာလီေခတ္အေစာပုိင္းသုံး ဒဂၤါးပါ အရုပ္မ်ားကုိ ခရုသင္းအရုပ္ႏွင္႔တူသည္။ကင္းၿမီးေကာက္အရုပ္ႏွင္႔တူသည္၊ေဒါင္းအရုပ္ႏွင္႔တူသည္ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ႔ၾကသည္။။

 

ခရုသင္းအရုပ္၊ ကင္းၿမီးေကာကအ္ရုပ္၊ ေဒါင္းအရုပ္ဟု အယူအဆအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနၾကေသာ ဒဂၤါး(၅)ျပားကုိ ကြန္ပ်ဴတာထဲ ထည့္ၿပီး ပုံႀကီးခ်ဲ႕ကာ၊  ဒဂၤါးပါအရုပ္မ်ားကုိ မူလပုံအတုိင္း ေကာက္ေၾကာင္းဆြဲ၍ ပုံေဖၚလုိက္ေသာအခါ ခရုသင္း ရုပ္မ်ားသာျဖစ္ ေၾကာင္း သိလာရေပသည္။  ထုိသုိ႔ ကြန္ပ်ဴတာျဖင္႔ ပုံေဖၚရရွိလာေသာ အရုပ္မ်ားကုိ ၊ဒဂၤါးမ်ားရွိ ခရုသင္းရုပ္လုိလုိ ကင္းၿမီး ေကာက္ အရုပ္လုိလုိ၊ ေဒါင္းရုပ္လုိလုိဟူ၍ ယူဆေနၾကေသာ ဒဂၤါးမ်ားႏွင္႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ လုိက္ ေသာအခါ  ဒဂၤါးပါအရုပ္မ်ား သည္ ခရုသင္း အရုပ္မ်ားသာျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသြားေလသည္။ ေ၀သာလီေခတ္ဦး ခရုသင္းအရုပ္ပါ ဒဂၤါးမ်ားသည္ မင္းတစ္ ပါးႏွင္႔တစ္ပါး ခပ္ႏွိပ္ ေသာ ခရုသင္းအရုပ္ဒီဇုိင္း မ်ား၏ အျပင္အဆင္ အနည္းငယ္ကြာျခားသြားျခင္းမွအပ အေျခခံအားျဖင္႔ တူညီေနၾကသည္ကုိ ေတြ႔ျမင္ ႏုိင္သည္။

 

               ရခုိင္ေ၀သာလီေခတ္ဒဂၤါးမ်ားကုိ ေလ႔လာၾကည့္ေသာအခါ အေျခခံအားျဖင္႔ တူညီေသာ ဒဂၤါးႏွစ္မ်ိဳးကုိေတြ႔ရသည္။ ခရုသင္းအရုပ္ပါ ဒဂၤါးႏွင္႔ ႏြားလားဥႆဘ အရုပ္ပါ ဒဂၤါးမ်ားျဖစ္သည္။ ထုိ ဒဂၤါးႏွစ္မ်ိဳးမွာ  ႏြားရုပ္ပါ ဒဂၤါးမ်ားသည္ အာနႏၵ စျႏၵမင္း ေက်ာက္စာပါ ဒုတိယမင္းဆက္ျဖစ္ေသာ “ေဒြစၤျႏၵ” အစ “ဓတိ စျႏၵ” အဆုံး မင္း(၁၃)ပါးတုိ႔၏ဒဂၤါးမ်ား၊ အာနႏၵစျႏၵမင္း ေက်ာက္စာ ပါ တတိယမင္းဆက္မွ “မဟာ၀ိရမင္း အစ အာနႏၵစျႏၵ” မင္းအဆုံး၊ မင္းမ်ားခပ္ႏွိပ္ ခဲ႔သည့္ ဒဂၤါးတုိ႔၌  ႏြားလားဥႆ ဘ အရုပ္မ်ားႏွင္႔ ခပ္ႏွိပ္ထားၾကသည္ကုိေတြ႔ရသည္။ ယင္းအျပင္ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာပါ ဒုတိယမင္းဆက္ႏွင္႔ တတိယ မင္း ဆက္ တုိ႔မွ မင္းမ်ားခပ္ႏွိပ္ခဲ႔ေသာ ႏြားရုပ္ဒဂၤါးမ်ားအားလုံးတြင္ မင္းအမည္ကုိ ႏြားလားဥႆဘအရုပ္၏ အေပၚတြင္ ေရးထုိးပါရွိၾကသည္။  ထုိ႔ေၾကာင္႔ ခရုသင္းအရုပ္ပါ ဒဂၤါးမ်ားသည္ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာပါ ပထမမင္းဆက္မွ ဒဂၤါးမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သိႏုိင္ေလသည္။ 

           ရခုိင္ေ၀သာလီေခတ္၏အစကုိ ေရွးက သုေတသီပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ အီး အိခ်္႔ ဂၽြန္စတင္က ( ေအဒီ ၃၅၀ ) ၊ အိႏၵိယ ေက်ာက္၀န္ေဟာင္း ဒီီ စီ ဆာကားက( ေအဒီ ၃၇၀ )၊ ဦးေအာင္သာဦး က(ေအဒီ ၃၂၀)၊ ဦးစံသာေအာင္ ( ေအ ဒီ ၃၅၅ ) ၊ ပင္မလာ ဂတ္တမင္တုိ႔႕ (ေအဒီ ၃၇၀) ဟု အသီးသီးခန္႔မွန္းေဖာ္ျပခဲ႔ၾကသည္။ ထုိသုေတသီပညာရွင္ မ်ား သည္ အာနႏၵစျႏၵမင္း ေက်ာက္စာ (ဂါထာ ၁၉-၂၀-၂၁)၌ ေရးထုိး ပါရွိေသာ နတ္ျပည္၏လွပျခင္းကုိ ပ်က္ရယ္ျပဳႏုိင္ ေသာ လွပေသာၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ ဒြစၤျႏၵမင္း ျပဳလုပ္ေတာ္ မူသည္ ဟူေသာစာသားကုိ အကုိးအကားျပဳၿပီး ခန္းမွန္းခဲ႔ၾကဟန္ တူေပသည္။

               ထုိပညာရွင္သုေတသီမ်ားသည္ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာတုိင္ အေနာက္ဘက္ မ်က္ႏွာစာတစ္ခုတည္းမွာ မင္းဆက္ သုံးဆက္ကုိ ၊ မင္းအမည္ ၊ နန္းစံမ်ားႏွင္႔တကြ  ေသေသခ်ာခ်ာ ေရးထုိးေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ေခတ္ကာလ သတ္ မွတ္ၾကရာ၀ယ္ မင္းဆက္ႏွစ္ဆက္၏  နန္းစံႏွစ္မ်ားကုိသာ လက္ခံအတည္ျပဳၾကၿပီး သတ္မွတ္ခဲ႔ၾကသည္။ ပထမ မင္းဆက္ ၌ မင္းအမည္၊နန္းစံႏွစ္ အတိအက်ပါေသာ မင္းမ်ားကုိ  အသိအမွတ္မျပဳဘဲ ခ်န္လွပ္ကာ၊ ရခုိင္ေ၀သာလီေခတ္ အစကုိ  ခန္႔မွန္း ခဲ႔ၾကသည္မွာ သဘာ၀ မက် ဟု ယူဆမိသည္။

               ရခုိင္ေ၀သာလီေခတ္သမုိင္း၌ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာပါ ပထမမင္းဆက္မွ မင္းမ်ားသည္ တုိင္းျပည္လည္း မရွိ၊ ထီးနန္းလည္းမရျဖစ္ေနၾကသည္မွာေ၀သာလီၿမိဳ႕ေတာ္“ဒြစၤျႏၵမင္း”တည္ေထာင္ခ႔ဲသည္။ အစျပဳခဲ႔သည္ဟူေသာေကာက္ခ်က္ ေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။ ဒြစၤျႏၵမင္းသည္ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာပါ ဒုတိယမင္းဆက္၏ပထမဆုံးေသာ မင္းတစ္ ပါးသာျဖစ္ၿပီး ၊ ေက်ာက္ စာပါ ပထမမင္းဆက္၏ ပထမဦးဆုံး မင္းတစ္ပါးမဟုတ္ေပ။

               ခရုသင္းအရုပ္ႏွင္႔ မင္းအမည္အကၡရာမပါ၊ အကၡရာပါ ဒဂၤါးမ်ားသည္ ဒြစၤျႏၵမင္း( ေအဒီ ၂၉၀-၃၄၅) ဒဂၤါး ထက္ ေစာေသာ၊ ေရွးက်ေသာဒဂၤါးမ်ားဟု ယူဆသည္။ တစ္နည္း အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာပါ ပထမမင္းဆက္မွ  နန္းစံ ႏွစ္(၁၂၀) ပါေသာ မင္းကုိ႔ကုိခ်န္လွပ္ၿပီးမင္းအမည္၊ နန္းစံႏွစ္ အျပည့္အစုံ ေရးထုိးပါရွိေသာ (စေျႏၵာဒယမင္း အစ လကၤ ီ မင္းအဆုံး၊) မင္း(၈)ပါးထဲမွ မင္းမ်ား ခပ္နွိပ္ခဲ႔ေသာ ဒဂၤါးမ်ားျဖစ္သည္ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳလုိသည္။

                                                                                                                    

                                                                                                                     ေမာင္ျဖဴ (ႀကြီတဲကၽြန္း)

                                                                                                                            11.1.2020